علامت سؤال
علامت سؤال یکی از مهم‌ترین و پرکاربردترین علائم نگارشی در میان زبان‌های دنیا است. در انتهای برخی از جملات فارسی، انگلیسی، فرانسه، ترکی، اسپانیایی و… برای نشان‌دادن حالت استفهامی از (؟) استفاده می‌شود. در این مقاله قصد داریم تا مروری بر این نماد مرموز داشته باشیم و در انتها فایل‌های دانلود مربوط به آن قرار داده شده است.
علامت سؤال (؟)
نماد مورداستفاده در انتهای سؤالات و جملات پرسشی زبان فارسی به‌صورت «؟» است که تاریخچه معتبر و دقیقی از روند به‌وجودآمدن این نماد وجود ندارد. اما نظریه‌های مختلفی به ریشه این نماد پرداخته‌اند که یکی از آن‌ها تغییر شکل qo در طول زمان و در نهایت تبدیل آن به علامت سؤال است.
خود qo مخففی از واژه لاتین quaestio (حروف اول و آخر) است. این واژه در ترجمه به فارسی معنی «سؤال» را می‌دهد. نظریه‌ای که وجود دارد ادعا می‌کند که نماد؟ ابتدا qo بوده و در گذر زمان به حالت عمودی از q (در بالا) و o (در پایین) تبدیل شده است. سپس رفته‌رفته شکل q به شکل برعکس S تبدیل شده و o نیز به نقطه تغییر شکل داده است. اما برای اثبات این نظریه منابع و ارجاع محکمی وجود ندارد و صرفاً شاید یک تراوش خلاقانه ذهنی است.
نظریه دیگری نیز در این مورد وجود دارد که این نماد از قرن 9 به بعد ایجاد شده؛ یک نقطه به دنبال یک خط مورب البته باید افزود که علاوه بر این نظریه‌ها، زبان فارسی از قدیمی‌ترین زبان‌های دنیا است و به 500 سال قبل از میلاد نیز می‌رسد. اگر تحقیقات کاملی در این باره صورت گیرد (شاید گرفته باشد و ما خبر نداریم) ممکن است حتی نماد سؤالی ریشه در زبان ما داشته باشد.
بیشتر بدانید : علامت تعجب و منشاء نماد !
کاربرد علامت سؤال
- اولین و آشکارترین کاربرد سمبل سؤال نشان‌دادن یک پرسش و یا پرس‌وجو است:
اسم شما چیست؟
حالتان چطور است؟
چند سال دارید؟
- کاربرد دوم این علامت در برچسب‌زدن سؤالی است:
شما دیروز در مهمانی بودید، نبودید؟
من شما را می‌شناسم، این‌طور نیست؟
به نظر امروز سرحال هستید، نیستید؟
- استفاده از نماد؟ در سؤالات مستقیم:
اگر بگویم که دیگر نمی‌توانم با شما کار کنم چطور؟
زمان مرگ را چه کسی می‌داند؟
می‌شود این کار را انجام داد؟
- در برخی نوشتارهای محاوره‌ای از این نماد برای تبدیل جمله ساده به جمله پرسشی استفاده می‌شود:
امروز عصر می‌بینمت؟
گفتی که این پیراهن 100 هزار تومنه؟
چای آماد است؟
- دقت کنید که در جملات خبری به‌اشتباه از «؟» استفاده نکنید:
معلم نام دانش‌آموزان را پرسید. (نام دانش‌آموزان چیست؟)
منتظر هستم ببینم که می‌آید. (آیا می‌آید؟)
- بسیاری از سؤالات و ساختارهای مؤدبانه به فرم سؤالی هستند؛ ولی از نماد سؤال در انتهای آن‌ها استفاده نمی‌شود:
میشه لطفاً رزومه‌تون رو برام بفرستید.
خواهشا می‌توانید در جای خود بنشینید.
می‌توانید کمکم کنید لطفاً.
کاربردهای علامت سؤال یا question mark در طراحی
استفاده از نمادها و علامت‌های معنا و مفهوم دار همواره از نظر طراحان در جایگاه ویژه‌ای قرار دارد. علامت سؤال نیز از این قاعده مستثنی نیست و در طراحی برای نشان‌دادن خلاقیت، القای حس پرسش و یا حتی پاسخ، بحث، گفت‌وگو و… استفاده می‌شود. این موضوع که چگونه از نماد؟ در خلق یک هویت بصری استفاده کنیم دیگر به مهارت و قدرت خلاقیت طراح لوگو بر می‌گردد.
در طراحی پوستر و انواع محصولات تبلیغاتی استفاده از سمبل سؤال مرسوم بوده و در جمله‌بندی، نمایش یک مفهوم استفهامی، ایجاد تردید یا سؤال در مخاطب، به چالش کشیدن و… استفاده می‌شود.
حتی در برنامه‌نویسی و طراحی سیستمی دیده‌اید که در صورت ناشناخته بودن کاراکتر از علامت سؤال به‌جای آن کاراکتر استفاده می‌شود. در کد ASCII که مخفف American Standard Code for Information Interchange است، نماد؟ در آن کد 63 را نمایندگی می‌کند.
استفاده از نماد ؟ در زبان‌ها
در زبان فارسی برای نوشتن جملات پرسشی (استفهامی) در انتهای جمله از نماد سؤال استفاده می‌کنند. در حالت استاندارد نوشتاری فارسی، بعد از اتمام جمله مستقیماً نماد را می‌نویسم و فاصله‌ای میان واژه و؟ قرار نمی‌دهیم. اما در صورت ادامه‌دادن پاراگراف بعد از نماد یک فاصله گذاشته و جمله بعدی آورده می‌شود.
مثال: آیا مسیران در حوزه طراحی لوگو فعالیت می‌کند؟
در زبان فرانسه استفاده از این نماد همانند زبان فارسی و دیگر زبان‌ها است؛ اما در نوع نگارش، بین؟ و واژه فاصله قرار می‌گیرد. البته این فاصله کامل نبوده و کمتر از فاصله استاندارد است.
مثال: Massiran opère-t-il dans le domaine de la conception de logo ?
در زبان انگلیسی استفاده از علامت ؟ دقیقا همانند زبان فارسی است و هیچ تفاوتی با آن ندارد.
مثال: Does Massiran operate in the field of logo design?
مطالعه بیشتر : علامت بی‌نهایت (∞) و تاریخچه آن
جمع‌بندی
علامت سؤال یکی از پرنقش‌ترین نمادهای نگارشی در زبان‌های دنیا است. در این مقاله سعی کردیم تا مروری بر تاریخچه مبهم این نماد داشته باشیم و استفاده از آن در سه زبان فارسی، انگلیسی و فرانسه را بررسی کنیم. در پایین این متن فایل‌های مربوط به دانلود علامت؟ گذاشته شده است که می‌توانید آزادانه آن‌ها را دانلود و استفاده کنید.
دیدگاهتان را بنویسید